De derde en tevens laatste sessie van Het Nieuwe Normaal Zuid-Holland stond geheel in het teken van implementatie en activatie. Tijdens de sessie op 15 november 2022 kregen de deelnemers waar ze al geruime tijd naar op zoek zijn: namelijk richtlijnen en handvatten om Het Nieuwe Normaal daadwerkelijk in de praktijk toe te passen. “Er is mij nu wel meer duidelijk”, merkt een deelnemer na afloop op. Tessa Verhulst en Yaël Ben Basat van Alba Concepts, die ook deze laatste sessie leidden, benadrukken dat je vooral kijkt met welke onderdelen van Het Nieuwe Normaal je als organisatie impact kan maken.
“Met de systematiek van Het Nieuwe Normaal ontstaat de bewijsvoering dat circulair bouwen kan en ook niet per se duurder hoeft te zijn.”
De sessie vond plaats in het Zuid-Hollandse provinciehuis dat onlangs circulair gerenoveerd is. Er is bijvoorbeeld een vloer toegepast met hergebruikt glas en schelpen uit de buurt (je ziet de vloer op de foto bovenaan deze pagina), er staat een tafel van fruitleer en de bijzondere architectonische elementen van het gebouw zijn behouden.
Na de vaste verwelkoming van Thirza Monster van iCircl en Cirkelstad heet ook Gert-Willem van Mourik, transitiemanager circulair bouwen bij de provincie Zuid-Holland, de deelnemers van harte welkom. Hij benadrukt het belang van dit programma. “We willen echt de richting op van circulair bouwen. Tegelijkertijd leven er nog heel veel vragen over het hoe. Alleen daarom al is Het Nieuwe Normaal nodig. Met de systematiek ontstaat de bewijsvoering dat circulair bouwen kán en ook niet per se duurder hoeft te zijn.”
Praktische toepasbaarheid
Vervolgens neemt Tessa Verhulst het woord om de deelnemers door de ochtend te gidsen. Ze wil vooral focussen op de praktische toepasbaarheid van Het Nieuwe Normaal. “Waar het om gaat, is dat wanneer je de lat telkens hoger legt, de techniek als vanzelf volgt. Belangrijk daarbij is dat je de ambitie inzichtelijk maakt. Wat vind je belangrijk, wat is het doel?”
Een praktisch hulpmiddel daarvoor vormt de Nordic Five Level Structure (zie ook de afbeelding hiernaast). In de punt van de piramide is aangeven wat de organisatie met dit project wil bereiken. Vervolgens worden deze doelen vertaald in oplossingsrichtingen om via prestatie-eisen af te dalen naar verificatiemethoden en referentie.
“Een dergelijk instrument”, verduidelijkt Tessa, “dwingt je met een brede blik te leren kijken naar circulariteit. Waarom doe je het? Daarna kun je dit naar de subthema’s van Het Nieuwe Normaal vertalen. En dan wordt ook duidelijk waar je Het Nieuwe Normaal voor kunt inzetten. Wanneer je bijvoorbeeld een gezond gebouw wilt, dan is toxiciteit belangrijk.” Ze houdt de deelnemers voor dat het allemaal begint bij het afpellen van het ambitieniveau. “Per subthema kan je je ambitieniveau bepalen. Variërend in wat je moet doen, wat je vooruitstrevend maakt en waar je koploper op wilt worden.”
Door het invullen van een duurzaamheidsraamwerk ontstaat een soort routekaart. Een vervolgstap is het sturen op circulaire prestaties in de verschillende fases van een project, tot aan de realisatiefase. Yaël Ben Basat legt uit hoe het sturen op KPI’s in het ontwerpproces gaat. “Stel de hoogte van de KPI vast en bedenk welke acties in welke projectfase nodig zijn om het te halen. Zo maak je het heel concreet.” Een van de deelnemers vraagt of het nuttig is om de methodiek Layers van Brand in te zetten, omdat door de gelaagdheid van het project het gemakkelijker is om de ambities vast te houden. Yaël knikt: “Het Nieuwe Normaal stuurt daar ook op.”
Houvast
De methodieken van Tessa en Yaël geven de deelnemers meer houvast. Op de vraag van Yaël of ze al een beeld hebben hoe ze circulair bouwen gaan toepassen, zegt Marianne Schuimer, projectontwikkelaar bij Wooncompas, momenteel nog in te analysefase te zitten. “Waar zitten we nu en waar kunnen we op een gemakkelijke manier stappen maken?”
Mark Kompeer van Nice Developers zegt SAWA, het project waarmee hij in Rotterdam bezig is, vooral als leerproject te zien. “We blijven het ook zeker doen. Bij een volgend project willen we ook wel over de lat springen die we met SAWA hebben neergelegd. Alleen is de vraag ‘hoe hoog ligt die lat?’ We denken circulair te zijn maar is dat zo? Een nulmeting ontbreekt.”
Thirza Monster benadrukt daarom ook het belang van het doorrekenen van projecten die verder zijn. “Ook het doorrekenen van afgeronde projecten geeft mogelijkheden om projectdata met elkaar te vergelijken.”
Tessa snapt de behoefte aan een benchmark. Ze voegt eraan toe dat door het centraal stellen van de subthema’s van Het Nieuwe Normaal je kunt vaststellen waar je de meeste impact kunt maken. “Kijk vervolgens naar: wat scoren we nu en wat kan beter? Wat kan je vandaag en wat schuif je door naar (over)morgen? Met andere woorden: focus op een, twee of drie thema’s met de ambitie om uiteindelijk ook op de andere thema’s te scoren.”
Deelgroepen
Vervolgens gaan de deelnemers in een viertal groepen uiteen om met de werkbladen aan de gang te gaan. De opdracht is om te focussen op vier thema’s van Het Nieuwe Normaal:
- omgang restmateriaal (sloop),
- milieu-impact (MPG),
- materiaalgebruik en
- losmaakbaarheid.
In de plenaire terugkoppeling geeft Dennis Hauer van Urban Climate Architects aan dat zijn groepje vooral waarde ziet in het benoemen van je ambities: “Je ziet namelijk projecten vaak klappen op kosten omdat de ambities niet helder zijn.”
Het groepje van wie Wibaut Nouwens, adviseur duurzaamheid bij ASVZ, de woordvoerder is, heeft zich over losmaakbaarheid gebogen. Vooral in de gehandicaptenzorg, waarin Nouwens actief is, moet alles hufterproof zijn. “Losmaakbaar is prima, maar dan wel door de personen van wie je wilt dat ze het losmaken”, merkt hij op. Het groepje worstelt met de vraag of leveranciers hiermee aan de slag zijn. Nico van Hoogdalem van iCircl wijst hiervoor op het bestaan van de alternatieve productcatalogus van Cirkelstad.
Richard Schipper, projectleider renovatie gebouw C van het provinciehuis, laat weten dat ‘zijn’ groepje het ook over losmaakbaarheid heeft gehad in combinatie met flexibiliteit. “Vooral over de fase waar je losmaakbaarheid gaat inzetten. Dat moet je aan de voorkant al meenemen.”
Tenslotte geeft Marianne Schuimer, projectontwikkelaar bij Wooncompas aan dat zij zich over restmateriaal heeft gebogen. “Ik ben bezig met het opstellen van een aanbesteding voor het slopen van een gebouw. En ik heb besloten om, in verband met deze mindset, dit een oogstaanbesteding te gaan noemen.”
Circulair inkopen
Tot slot heeft Tessa Verhulst voor de aanwezigen nog een tip op het vlak van circulair inkopen: “Ga in gesprek met vaste leveranciers om de vraag die je hebt te checken. En zet een of meerdere subthema’s in als selectie- en gunningscriteria. Daarmee kan je de markt uitdagen.”
Meer weten?
Wil je meer informatie en/of ook meedoen met Het Nieuwe Normaal in 2023?
Neem contact op met Thirza Monster via thirza@icircl.nl.
